Mặc dù nhiều người dân đủ điều kiện để mua nhà ở xã hội (NƠXH), nhưng việc hoàn thiện hồ sơ vẫn gặp trở ngại do khó khăn trong việc xác nhận thực trạng nhà ở tại nơi thường trú.

Người mua NƠXH thường gặp khó khăn khi đến UBND xã/phường để xác nhận thực trạng nhà ở, đặc biệt là trong trường hợp chưa có nhà hoặc có nhà nhưng chưa đủ diện tích theo quy định.

Trước đây, theo Luật Nhà ở 2014, một trong những điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ mua NƠXH là người mua phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố nơi có NƠXH; nếu không có, phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên. Điều này đã gây khó khăn cho nhiều lao động nhập cư. Tuy nhiên, điều kiện này đã được bãi bỏ, giúp giảm bớt gánh nặng cho người mua nhà.

Dù có những thay đổi tích cực, nhưng quy trình xác nhận thực trạng nhà ở vẫn còn nhiều bất cập. Người mua nhà vẫn cần giấy xác nhận từ UBND cấp xã/phường về việc chưa sở hữu nhà, và việc này thường gặp khó khăn.

Cụ thể, UBND phường/xã gặp khó khăn trong việc xác định liệu người xin mua NƠXH có sở hữu nhà ở ngoài địa bàn hay không. Thêm vào đó, nếu người mua chưa có nhà nhưng đang ở cùng bố mẹ (hộ gia đình đã có nhà) thì UBND không thể xác nhận cá nhân đó chưa có nhà.

Nhiều người dân đã phải chờ đợi nhiều năm mà vẫn không hoàn thành thủ tục, điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải cải thiện quy định trong việc xác minh thu nhập và tình trạng sở hữu nhà.

Luật sư Hoàng Tuấn Vũ, thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho biết, vấn đề lớn nhất liên quan đến việc xác nhận nhà đất tại nơi cư trú là UBND cấp xã không thể xác nhận tình trạng sở hữu nhà ở của người dân ngoài địa bàn mình quản lý.

Theo Nghị định 43/2014/NĐ-CP, UBND cấp xã không phải là cơ quan quản lý đất đai và cũng không có đầy đủ dữ liệu về đất đai, do đó không thể xác nhận chính xác số lượng nhà ở của người dân. Việc xác nhận hiện nay đã được chuyển lên cơ quan cấp huyện, nơi có chức năng quản lý đất đai, theo quy định của Nghị định 10/2023/NĐ-CP. Tuy nhiên, người dân vẫn phải làm thủ tục lên cấp tỉnh, huyện để xác nhận chưa có nhà hoặc có nhà nhưng chưa vượt quá bình quân diện tích tối đa, gây ra phiền hà và mất thời gian.

Để giải quyết vấn đề này, luật sư Vũ đề xuất xây dựng hệ thống định danh điện tử về đất đai, kết nối với hệ thống định danh điện tử cá nhân. Hệ thống này sẽ giúp tích hợp toàn bộ thông tin về sở hữu nhà đất vào thẻ căn cước công dân, giúp thủ tục xác nhận trở nên nhanh chóng và minh bạch hơn, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý nhà nước và thị trường bất động sản một cách minh bạch hơn.

"Tôi tin rằng chúng ta sẽ thực hiện được điều này, khi Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu các hệ thống chia sẻ dữ liệu trong thời gian tới," luật sư Vũ nói.