Phú Quốc Trước Thách Thức Quy Hoạch: Cần Giải Bài Toán Đô Thị Hỗn Độn Trước Khi Trở Thành Điểm Đến APEC 2027
Mặc dù được lựa chọn là địa điểm tổ chức APEC 2027, nhưng Phú Quốc hiện vẫn đang đối mặt với những bất cập trong quy hoạch đô thị. Các khu vực trọng điểm như Bãi Xếp, An Thới hay trung tâm Dương Đông—nơi được định hướng trở thành đô thị du lịch hiện đại—vẫn tồn tại tình trạng xây dựng tự phát, cơi nới tràn lan sát biển, ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị và sự phát triển bền vững của đảo ngọc.
Bức Tranh Quy Hoạch Bất Cập Tại Phú Quốc
Theo quy hoạch chung đến năm 2040 (trước đó là năm 2030), Phú Quốc đặt mục tiêu phát triển An Thới và Dương Đông thành trung tâm đô thị - du lịch chính. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy nhiều khu vực vẫn tồn đọng những vấn đề nhức nhối:
Bãi Xếp: Được quy hoạch để trở thành bãi tắm gắn liền với công viên - quảng trường công cộng, nhưng hiện tại khu vực này vẫn là một bãi biển bị "băm nát" bởi công trình phụ trợ tự phát, cảng thuyền tự xây dựng và các hàng quán lấn chiếm.
An Thới: Khu dân cư lâu đời này đang bị biến thành "làng chài tự phát", với các công trình xây dựng san sát nhau, hạn chế không gian tiếp cận biển công cộng. Nước thải sinh hoạt, rác thải sinh hoạt và rác từ đánh bắt hải sản bị đổ thẳng xuống biển, tạo nên tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.
Khu vực sông Dương Đông: Quy hoạch chi tiết hai bên bờ sông dài 21,6 km từng được định hướng là không gian xanh tách biệt với khu dân cư nhằm bảo vệ nguồn nước. Tuy nhiên, hiện tại, hai bờ sông này lại bị lấn chiếm bởi nhà cửa, hàng quán, chợ và cảng cá, khiến dòng sông rơi vào tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.
Ô Nhiễm Biển và Hệ Lụy Môi Trường
Bên cạnh tình trạng xây dựng bừa bãi, vùng biển An Thới cũng đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi:
Lồng bè nuôi thủy sản tự phát: Các lồng bè thô sơ, kết cấu bằng gỗ được dựng gần bờ, không chỉ gây mất mỹ quan mà còn tác động xấu đến chất lượng nước biển khi xả trực tiếp chất thải sinh hoạt và sơ chế hải sản xuống biển.
Nước thải từ chợ Dương Đông: Khu chợ đông đúc này không có hệ thống xử lý nước thải đồng bộ, dẫn đến việc xả thẳng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý ra sông Dương Đông và chảy trực tiếp ra biển. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn làm xấu đi hình ảnh của Phú Quốc trong mắt du khách.
Nỗ Lực Khắc Phục và Thách Thức Còn Tồn Đọng
Hiện nay, tỉnh Kiên Giang đã lên kế hoạch triển khai Dự án Quản lý Nước bền vững tại Phú Quốc, bao gồm:
Xây dựng hồ chứa nước tại Cửa Cạn.
Phát triển hệ thống cấp nước và thu gom xử lý nước thải tập trung tại Dương Đông.
Tuy nhiên, các biện pháp trên chỉ mang tính xử lý phần ngọn của vấn đề. Nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này chính là việc buông lỏng quản lý đô thị, dẫn đến sự bùng phát của các công trình tự phát và tình trạng phá vỡ quy hoạch kéo dài suốt nhiều năm qua.
Cần Tư Duy Quản Lý Theo Hướng Phát Triển Du Lịch Bền Vững
PGS.TS Phạm Trung Lương, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch Việt Nam, nhấn mạnh:
"Muốn Phú Quốc trở thành điểm đến du lịch đẳng cấp quốc tế, cần thay đổi tư duy quản lý đô thị theo hướng phát triển du lịch bền vững. Điều này không chỉ đơn thuần là điều chỉnh quy hoạch, mà còn phải đi kèm với việc xây dựng các không gian xanh, nhà máy xử lý nước thải, hệ thống thu gom rác thải hiệu quả. Việc triển khai càng sớm càng tốt sẽ giúp bảo vệ và nâng tầm giá trị của đảo ngọc."
Việc tổ chức APEC 2027 tại Phú Quốc là một cơ hội lớn để thúc đẩy sự phát triển và nâng cao vị thế quốc tế của hòn đảo này. Tuy nhiên, nếu không có những giải pháp quản lý đô thị chặt chẽ, những bất cập tồn đọng suốt nhiều năm qua sẽ tiếp tục cản trở sự phát triển bền vững của Phú Quốc. Để thực sự trở thành "thiên đường du lịch" như kỳ vọng, Phú Quốc cần có những bước đi đột phá, không chỉ trong quy hoạch mà còn trong công tác bảo vệ môi trường và quản lý hạ tầng đô thị.